Παράδεισος της πίστης η ιστορική Μονή Σαββαθιανών

Μια από τις πιο ιστορικές μονές της Αρχιεπισκοπής Κρήτης είναι η Ιερά Μονή Σαββαθιανών. Ένα μοναστήρι αφιερωμένο στη Γέννηση της Θεοτόκου, χτισμένο σε μια από τις πιο γραφικές περιοχές του Ηρακλείου, που συνδυάζει μοναδικά τη βουνίσια φύση με την πυκνή φυσική βλάστηση και τους καλλιεργημένους κήπους. Ψηλοί και απότομοι βράχοι περικλείουν και απομονώνουν τη Μονή από την υπόλοιπη περιοχή, δίνοντας στο τοπίο μια όψη ήρεμη αλλά και συνάμα επιβλητική, που προσφέρει στον επισκέπτη την αγαλλίαση και την ψυχική ηρεμία που αποζητά ευρισκόμενος σε ένα μοναστηριακό χώρο. ...
Η Ιερά Μονή Σαββαθιανών βρίσκεται σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά της Ρογδιάς σε υψόμετρο 440 μέτρων του όρους Βασιλικός.
Στην πόρτα του ναού υπάρχει η χρονολογία 1635, ωστόσο η μονή αναφέρεται ήδη σε έγγραφο του 1549 ως Μονή Σαββατιανών.
Πρόκειται για μια Μονή η οποία διατηρήθηκε μέχρι σήμερα με τη χάρη του Θεού, όπως λένε οι μοναχές που ζουν εκεί, καθώς δεν είναι λίγες οι δοκιμασίες που έχει περάσει όλα αυτά τα χρόνια. Στο οδοιπορικό μας στη Μονή, το οποίο σας παρουσιάζουμε σήμερα στη "Νέα Κρήτη", θα προσπαθήσουμε μέσα από τις λέξεις και τις φωτογραφίες να σας μεταφέρουμε τις ομορφιές της Μονής αλλά και το δέος που νιώθει όποιος βρεθεί σε αυτή, ενώ παράλληλα θα κάνουμε και μια ιστορική αναδρομή, αναφερόμενοι στις δυσκολίες που πέρασε την εποχή της τουρκοκρατίας και της γερμανικής κατοχής και στη μετατροπή της από ανδρικό μοναστήρι σε γυναικείο κοινόβιο.

Μοναδική ομορφιά

Η Μονή Σαββαθιανών σήμερα είναι μια γυναικεία μονή που απέχει περίπου 5 χιλιόμετρα από τη Ρογδιά και είναι εύκολα επισκέψιμη με αυτοκίνητο. Βρίσκεται μέσα σε μία πολύ πυκνή και άγρια βλάστηση που σε συνδυασμό με την πέτρα με την οποία είναι χτισμένο το μοναστήρι ταξιδεύει τον επισκέπτη κάνοντάς τον πραγματικά να ξεχάσει - έστω και για λίγο - τα καθημερινά προβλήματα που τον βαραίνουν. Ένα μικρό, καλαίσθητο μονοπάτι πνιγμένο στα λουλούδια περνάει πάνω από μια παλιά γέφυρα και οδηγεί στη σπηλαιώδη εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, που χρονολογείται από το 15ο αιώνα. Παράλληλα στο χώρο της Μονής, εκτός από τον κύριο ναό, ο οποίος είναι αφιερωμένος στο Γενέσιο της Θεοτόκου και στους Τεσσαράκοντα Μάρτυρες, και το εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου, υπάρχουν επίσης μεταξύ άλλων το κοιμητήριο της Μονής, το οστεοφυλάκιο, ένας παλαιός μύλος, η τραπεζαρία των ξένων, το παλιό αρχονταρίκι της Μονής, τα κελιά των μοναχών και το παλαιό υδραγωγείο της Μονής.
Η Μονή αγαπήθηκε τόσο πολύ από τους πιστούς, που συρρέουν σε αυτή τόσο τις Κυριακές όσο και τις μεγάλες γιορτές. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να οικοδομηθεί ένας νέος πετρόχτιστος ναός, αρκετά ευρύχωρος, που έδεσε πανέμορφα με το υπόλοιπο περιβάλλον και κάλυψε τις ανάγκες των επισκεπτών.
Γύρω από τα κτήρια της Μονής υπάρχουν καταπράσινα περιβόλια, κήποι με εσπεριδοειδή και όμορφα λουλούδια. Περιπλανώμενος στη Μονή, ο επισκέπτης πραγματικά μαγεύεται από το θησαυρό χρωμάτων και αρωμάτων που αναδίδονται από τα χιλιάδες λουλούδια που βρίσκονται στον κήπο του, την αρχιτεκτονική των ναών, τη ζεστή φιλοξενία των μοναχών και της ηγουμένης Ακακίας, αλλά κυρίως από την κατανυκτική ατμόσφαιρα του χώρου, η οποία σε συνδυασμό με το φυσικό τοπίο πραγματικά αγκαλιάζει την ψυχή και ευφραίνει την καρδιά του επισκέπτη.

Η τουρκική επίθεση κατά το 1647 και η μεγάλη πολιορκία του Χάνδακα σημάδεψαν ανεξίτηλα την πορεία της Μονής Σαββαθιανών. Οι μοναχοί των μονών τότε πήραν μέρος στον πόλεμο και αντιστάθηκαν στους επίδοξους κατακτητές προσπαθώντας να αποτρέψουν την κατάκτηση της Κρήτης, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να πιαστούν αιχμάλωτοι, ενώ άλλοι φονεύθηκαν. Η Μονή εκείνη την περίοδο υπέστη πολλά δεινά. Από τότε και για πολλά χρόνια μετά η Μονή είχε περιέλθει σε άθλια οικονομική κατάσταση λόγω των καταστροφών που σημειώθηκαν, η οποία συνεχίστηκε μέχρι και τις αρχές του 19ου αιώνα. Μετά από μια περίοδο παρακμής και ερήμωσης, το μοναστήρι άρχισε να ανασυγκροτείται. Μάλιστα η παράδοση αναφέρει ότι ένας μόνο μοναχός κατάφερε να σωθεί από την τουρκική λαίλαπα, ο Ναθαναήλ, ο οποίος επέστρεψε και ανασυγκρότησε τη Μονή. Μετά από πολλές προσπάθειες, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η μονή είχε αποκτήσει σημαντικό εκκλησιαστικό εξοπλισμό και αξιόλογα περιουσιακά στοιχεία από αφιερώματα προσκυνητών που την επισκέπτονταν αποδεικνύοντας έτσι την πίστη τους στο Θεό. Έτσι η επαναλειτουργία και αναζωογόνησή της ήταν πλέον πραγματικό γεγονός!
Κατά την περίοδο της γερμανική κατοχής η Μονή προσέφερε καταφύγιο σε πολλούς πεινασμένους και καταδιωκόμενους από το Ηράκλειο και τα γύρω χωριά. Αποτέλεσμα της γερμανικής κατοχής ήταν η Μονή για άλλη μια φορά να ερημώσει, αφού οι μόνοι που απέμειναν μετά την απελευθέρωση από του Γερμανούς ήταν δυο υπερήλικοι, ο τότε ηγούμενος της Μονής Καλλίνικος Σταματάκης και ο μοναχός Ιωαννίκιος Παπαδάκης. Το έτος 1946, η γερμανική κατοχή είχε τελειώσει και τα γερμανικά στρατεύματα είχαν αποχωρήσει από τη Μεγαλόνησο, όπως και από τη Μονή. Τα κελιά όμως, όπως και οι χώροι του μοναστηριού, που άλλοτε έσφυζαν από ζωή, είχαν ερημώσει και καταστραφεί. Το μοναστήρι έπρεπε να ανασυγκροτηθεί και να επαναλειτουργήσει. Όμως σε αυτό παρέμεναν μόνο οι δυο τελευταίοι μοναχοί, ο ιερομόναχος Καλλίνικος και ο μοναχός Ιωαννίκιος. Σε αυτή την κατάσταση είχε περιέλθει η Μονή μετά τη γερμανική κατοχή, όταν η χάρη της Παναγίας, όπως μας είπε η ηγουμένη της Μονής, μοναχή Ακακία, ευδόκησε να ανακαινισθεί και να σταματήσει η ερήμωση και η εγκατάλειψη...

Η Μονή Σαββαθιανών είναι αρκετά αγαπητή, γι’ αυτό και πολλοί προσκυνητές από το νησί, όπως και από άλλα μέρη της Ελλάδας, την επισκέπτονται αρκετά συχνά. Ιδιαιτέρως τις Κυριακές όπως επίσης τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή και τη Μεγάλη Εβδομάδα, ο χώρος της Μονής είναι κατάμεστος από πιστούς.
Στην Ιερά Μονή των Σαββαθιανών από την ίδρυσή της μόνασαν πολλοί και αξιόλογοι άνδρες, μεταξύ αυτών ο Μάξιμος Μαργούνιος, ονομαστός λόγιος της Ενετοκρατίας, ο οποίος αγωνίστηκε σθεναρά για την προάσπιση της Ορθοδοξίας. Επίσης, σύμφωνα με την παράδοση ο διάσημος αγιογράφος Ιωάννης Κορνάρος μόνασε στη Μονή, όπου και αγιογράφησε για πρώτη φορά την περίφημη εικόνα "Μέγας ει Κύριε". Άλλος λόγιος μοναχός και γενναίος αγωνιστής της Μονής Σαββαθιανών ήταν ο Ευμένιος Βουρεξάκης. Η Μονή έχει επίσης συνδεθεί με έναν από τους τολμηρούς μαχητές, τον Ηρακλή Κοκκινίδη, ο οποίος το Μάρτιο του 1868 ως επικεφαλής μιας μικρής ομάδας αγωνιστών, τόλμησε να αναμετρηθεί με πολλαπλάσιο τουρκικό στρατό κοντά στο Γάζι, με αποτέλεσμα να αποκεφαλιστεί. Το σώμα του θάφτηκε στη Μονή Σαββαθιανών, ενώ το κεφάλι του, που αρχικά είχε πεταχτεί σε ένα πηγάδι, μεταφέρθηκε αργότερα και αυτό στη Μονή. Στη Μονή θάφτηκε επίσης και ο πατέρας του Ηρακλή, ο οπλαρχηγός Νικόλαος Κοκκινίδης.
Βγαίνοντας από τον περιφραγμένο χώρο της Μονής, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να περπατήσει μέσα σε αγροτικούς δρόμους και σε λιόφυτα, ενώ η πανοραμική θέα που προσφέρεται είναι πραγματικά φανταστική. Εντύπωση ωστόσο προκαλεί η παρουσία ενός μικρού κυπαρισσιού που ξεπροβάλλει μέσα από ένα βράχο, το οποίο συγκεντρώνει τα βλέμματα των επισκεπτών ακριβώς γιατί το να φυτρώσει ένα τέτοιο δέντρο σε βράχο, όπως λένε οι μοναχές, είναι κάτι το ξεχωριστό. Παράλληλα, μπροστά στα μάτια του επισκέπτη απλώνεται ένα καταπράσινο θαμνώδες χαλί, οι κορυφές Βασιλικό και Μαρμαροκεφάλα, το Κρητικό Πέλαγος, ο καταπράσινος κάμπος του Φόδελε, με το σκηνικό να συμπληρώνεται από τον καταγάλανο ουρανό που τον διαπερνούν κάποιες χρυσαφιές μοναχικές ηλιαχτίδες.  πηγη"neakriti"